چند روز قبل در اینستاگرام خبری ناگوار منتشر شد. کتابفروش جوان باغ کتاب تهران، پس از اطلاع‌رسانی در شبکه اجتماعی شخصی‌اش، به زندگی خود پایان داد.
در یکی دو سال گذشته نمونه‌هایی از این شکل از مرگ را دیده‌ایم. خودکشی پدیدۀ جدیدی نیست، ولی آنچه جدید است اطلاع‌رسانی برای اقدام به خودکشی برای تعداد بی‌شمار مخاطبان در شبکه‌های اجتماعی است.
در زندگی روزمره تهدید به خودکشی را کم و بیش دیده‌ایم که معمولاً برای رسیدن به مقصودی مشخص انجام می‌شود و در موارد بسیاری، عملی هم نمی‌شود ولی در نمونه‌های اخیر، فرد پس از اطلاع رسانی، و آگاهی یافتن دیگران، به زندگی خود پایان می‌دهد. در این شکل از خودکشی، سویه‌های روشنفکرانه نیز دیده می‌شود و معمولاً توسط افرادی انجام می‌شود که در زندگی روزمره‌شان اهل فکر، کتاب و فلسفه‌اند.
بحث‌های بسیاری درباره «حق مرگ» انجام شده است، اینکه افراد، همانطور که «حق زندگی» دارند باید از حق مرگ نیز برخوردار باشند یا خیر؟ در واقع، گویی با سبک زندگی جدیدی مواجه‌ایم که در آن حق مردن نیز قرار است به رسمیت شناخته شود. توضیح بیشتر آنکه، در راستای فرهنگ فردگرائی که در آن خواسته‌های فردی ارزش به شمار می رود، حق مردن هم انتخابی است که توسط فرد انجام شده است و باید محترم شمرده شود.
در این نوشته کوتاه قصد ورود به این بحث را ندارم چرا که موضوعی پیچیده است، ولی نکته مهم، پیامدهای اجتماعی انتخاب و اقدام شخصی ماست. وقتی فرد در خصوص اقدام خود اطلاع‌رسانی می‌کند به شکلی، این انتخاب را به عنوان گزینه در مقابل دیگران قرار می‌دهد. در واقع این ادعا که دیگران نیز به احتمال، از این اقدام تقلید یا الگوبرداری کنند بی‌اساس نیست. باید توجه کرد که خوانندگان یا مخاطبان این شکل اطلاع‌رسانی‌ها در شبکه های اجتماعی، لزوماً بزرگسالان نیستند. اثرگذاری بر دیگران و ترویج مرگ، آن هم توسط افرادی که دارای سرمایه فرهنگی‌اند جنبه نگران کنندۀ این شکل از اطلاع‌رسانی هاست. پرسش این است: آیا فردی که با اطلاع‌رسانی قبلی اقدام به خودکشی می‌نماید اگر بداند که این شکل از اطلاع‌رسانی ممکن است دیگران را نیز به خودکشی تشویق کند اطلاع‌رسانی خواهد کرد؟
سرزنش، هدف این نوشته نیست. مراد آن است که رفتارهای فردی ما وقتی در مقابل دیدگان دیگران قرار می‌گیرد و یا به اطلاع دیگران می‌رسد می‌تواند به عنوان‌ایده، راه و انتخاب تلقی شده و تبدیل به الگویی فرهنگی شود. خودکشی، درست است که اقدامی فردی(و البته طبق باورهای من ناموجّه) به شمار می‌رود ولی انتشار قبلی خبر این اقدام در صفحات شخصی، پیامدهای اجتماعی ناگواری در پی دارد.
سخن پایانی آنکه، از نظر جامعه شناسان، خودکشی با وجود آنکه اقدامی فردی جلوه می کند پدیده ای اجتماعی است. نیاز است تا پژوهشگران اجتماعی درباره زمینه های اجتماعی وقوع خودکشی در معنای کلی آن، در بین گروههای مختلف جامعه، و همچنین درباره سبک ها و اشکال نوظهور آن تحقیق کنند.
