گسل تینتینا یک گسل عظیم زمین‌شناسی است که حدود ۱۰۰۰ کیلومتر در شمال غرب کانادا تا آلاسکا امتداد دارد.
غزال زیاری: دانشمندان در کانادا با استفاده از داده‌های نوین نقشه‌برداری ماهواره‌ای و لیدار (LiDAR) به این جمع‌بندی رسیده‌اند که یک گسل باستانی پتانسیل ایجاد زمین‌لرزه‌ای قدرتمند با بزرگی بیش از ۷.۵ ریشتر در این منطقه را داراست.
پژوهشگران دانشگاه ویکتوریا بر این باورند که گسل ۱۰۰۰ کیلومتری تینتینا که در قلمرو یوکان به سمت شمال‌غرب کانادا کشیده شده، همچنان فعال است. تا پیش از این، زمین‌شناسان معتقد بودند که این گسل دست‌کم برای ۴۰ میلیون سال خاموش بوده، اما یافته‌های تازه که بعد از نقشه‌برداری توپوگرافی با وضوح بالا توسط ماهواره‌ها، هواپیماها و پهپادها به دست آمد ، این دیدگاه را به چالش کشیده است.
این گروه علمی نتیجه‌گیری خود را بر پایه بررسی بخشی ۱۳۰ کیلومتری در نزدیکی شهر داوسون، جایی که نشانه‌های آشکار حرکت‌های زمین‌شناسی در گذشته نزدیک دیده می‌شود بنا کرده‌اند.
نشانه‌های نادر از فعالیت گسل
مطالعه جدید نشان می‌دهد این گسل در طول ۲.۶ میلیون سال گذشته (دوره کواترنری) بارها لغزش داشته؛ برخی سازه‌های یخچالی تا بیش از ۱۰۰۰ متر جابجا شده‌اند و برخی دیگر که قدمتشان حدود ۱۳۲ هزار سال برآورد می‌شود، حدود ۷۵ متر حرکت کرده‌اند.
درعین‌حال، برخی زمین‌ساخت‌های مربوط به ۱۲ هزار سال پیش بدون شکستگی باقی مانده‌اند؛ این موضوع نشان می‌دهد که از آن زمان تاکنون هیچ زمین‌لرزه بزرگی در این گسل رخ نداده است.
ترون فینلی، زمین‌شناس و نویسنده اصلی این تحقیق به این نکته اشاره کرده که این گسل سالانه تا ۰.۸ میلی‌متر فشار انباشته می‌کند؛ این موضوع نشان دهنده آن است که این منطقه همچنان بالقوه منبع زمین‌لرزه‌های آینده خواهد بود.
فینلی دراین‌باره توضیح داد: «در دو دهه اخیر تنها چند زمین‌لرزه کوچک با بزرگی سه تا چهار ریشتر در امتداد گسل تینتینا ثبت شده، اما هیچ نشانه‌ای از گسیختگی‌های بزرگ مشاهده نشده است.»
ارزیابی‌های خطر لرزه‌ای کانادا بیشتر بر داده‌های تاریخ شفاهی بومیان، اسناد مکتوب و پایش‌های لرزه‌ای مدرن استوار است که تنها چند قرن گذشته را پوشش می‌دهند. این در حالی است که احتمال دارد زمین‌لرزه‌های بزرگ در بازه‌های هزاران ساله بر روی گسل‌های فعال رخ دهند.
پیشگیری از فاجعه‌های آینده
تشخیص آثار ظریف گسل‌ها که اغلب زیر پوشش جنگلی پنهان هستند، تنها با نقشه‌برداری فوق‌العاده دقیق امکان‌پذیر است و این باید به اولویت پژوهشگران و نهادهای مدیریت بحران تبدیل شود.
فینلی دراین‌باره ادامه داد: «ما متوجه شده‌ایم که زمین‌لرزه‌های آتی بر روی گسل تینتینا ممکن است از ۷.۵ ریشتر فراتر بروند.» او درعین‌حال یادآوری کرد که این گسل در ۱۲ هزار سال گذشته حدود ۶ متر فشار انباشته کرده که آزاد شدن آن می‌تواند یک زمین‌لرزه خیلی قدرتمند را رقم بزند.
به گفته او، چنین زمین‌لرزه‌ای احتمالاً شهر داوسون را به شدت خواهد لرزاند و جاده‌ها و معادن اطراف را به خطر خواهد انداخت. در حال حاضر مدل ملی خطر لرزه‌ای کانادا، گسل تینتینا را به‌عنوان یک منبع مجزای زمین‌لرزه‌های بزرگ ثبت نکرده، اما قرار است داده‌های جدید در مدل‌های آینده لحاظ شوند که این اقدام به‌روزرسانی استانداردهای ساختمانی و برنامه‌ریزی‌های اضطراری را در پی خواهد داشت.
درعین‌حال قرار بر این است تا این یافته‌ها در اختیار دولت‌های محلی و مدیران بحران هم قرار بگیرد تا آمادگی جوامع برای مقابله با زمین‌لرزه‌های احتمالی افزایش بیابد.
منبع: interestingengineering
